Szpece od rogalów, echt pipole, tej! – Rogalowe Muzeum Poznania

Dzisiaj odcinek bardzo na czasie, bo mamy 11 listopada  – Święto Niepodległości, ale w okolicach Poznania równie ważne, a może nawet ważniejsze, a na pewno huczniej obchodzone są Imieniny Świętego Marcina. Od kościoła św. Marcina, ulicą jego imienia przechodzi pochód,– nawiązujący tradycją do pochodów odbywających się w średniowieczu z tej okazji, odbywa się festyn organizowane są koncerty i je się rogale świętomarcińskie.

Bohaterem dzisiejszego odcinka jest Rogalowe Muzeum Poznania, które opowiada historię Poznania interaktywnie – poprzez doświadczenia – gwarę i przygotowanie właśnie rogali świętomarcińskich.

Produkty lokalne i w ogóle, kulinaria to ważna część kultury i historii , składowa tożsamości danego miejsca – kraju, regionu, miasta. Wokół jedzenia, konkretnych produktów dzieje się historia rodzin, i społeczności. W moim rodzinnym Toruniu to oczywiście pierniki, a  historia fabryki Kopernik to ważna część historii miasta. W Poznaniu od ponad 150 lat to rogale świętomarcińskie.

Od 2008 rogale chronione są Certyfikatem Produktu Regionalnego Unii Europejskiej. Rogale mogą powstawać tylko w Wielkopolsce i to tylko według określonej receprtury. Jeśli tak nie jest rogali nie można nazywać marcińskimi. Sprawa jest prosta.

Ten certyfikowany rogal ma ściśle określony skład i ciasta i nadzienia. Ściśle określone są też proporcje: mieć 60 % ciasta, 30% masy makowej, 8% pomady i 2% posypki.

Od kilku lat toczy się żywa dyskusja o składzie rogali, największe kontrowersje budzi margaryna (dodawanej zarówno do ciasta jak i do masy), a zaraz po niej masa jajeczna. Wiele piekarni i cukierni właśnie ze względu na ten mało szlachetny skład z margaryną grającą pierwsze skrzypce z premedytacją nie chce piec rogali świętomarcińskich. Zastępują margarynę masłem, zmieniają składniki pojawiają się prażone migdały, rodzynki nasączone amaretto i inne kreatywne dodatki.

Jaka jest historia rogala?

A to zależy czy wolimy legendy czy fakty. Legend jest kilka.

Dwie z nich wyjaśniają skąd pochodzi kształt rogala. Jedna wywodzi go od podkowy konia św. Marcina, którą zgubił pod miastem, a która została odnaleziona przez piekarzy. Druga nawiązuje do konkretnych wydarzeń z historii , zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem nad Turkami. Król miał przywieźć ze sobą mnóstwo zdobytych pod Wiedniem chorągwi z tureckim półksiężycem, a piekarze mieli się zainspirować tym kształtem.

Ta najczęściej opowiadana legenda to historia Józefa Melzera. Melzer pracował w jednej z poznańskich cukierni. W pewną listopadową niedzielę 1891 roku poszedł jak zwykle na mszę do kościoła św. Marcina. Bardzo lubił ten kościół z kilku powodów, m.in. ze względu na patrona św. Marcina, który był patronem piekarzy, lubił też proboszcza i jego kazania. W tą niedzielę ksiądz opowiadał o miłosierdziu, o tym jak można pomagać potrzebującym, biedniejszym, słabszym. Kazanie bardzo poruszyło Melzera, myślał o nim bardzo długo. Myślał o tym co on może zrobić żeby pomóc. Zbliżało się święto św. Marcina. Melzer uznał, że to idealny moment na działanie. Poszedł do właściciela piekarni, w której pracował i opowiedział mu o kazaniu i o tym, że chciałby upiec rogale i wręczyć je potrzebującym. Właściciel się zgodził i podobno tak została zapoczątkowana tradycja wypieku rogali świętomarcińskich.

A jeśli chodzi o fakty, to najstarsza odnaleziona wzmianka o rogalach przygotowywanych na Dzień św. Marcina pojawiła się w Gazecie Wielkiego Księstwa Poznańskiego 10 listopada 1852 roku. To reklama, a właściwie zapowiedź, że w cukierni na ulicy Wrocławskiej Antoniego Pfitznera będzie można kupić nadziewane rogale w różnych cenach. Pierwszy raz nazwę rogal marciński użyto kilka lat później w 1860 roku.

A jaka jest historia muzeum?

Ta historia zaczyna się na Starym Rynku w Poznaniu. Jak opowiadają założyciele muzeum Szymon Walter i Tomasz Wawrzyniak spotkali się któregoś wieczoru, posiedzieć, pogadać. Szymon, jak sam o sobie mówi „echt Poznaniak”, z poznańskich Bambrów, powiedział Tomaszowi o swoim pomyśle na muzeum.

Pomysł się spodobał, panowie mieli dobre przeczucia, postanowili działać, zabrali się do pracy, zebrali źródła historyczne, konsultowali się m.in. z dr Anną Przywecką-Grześkowiak ekspertką w dziedzinie historii rogali świętomarcińskich z Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w Szreniawie. Zawiązali współpracę z piekarnią- cukiernią „Fawor „, lokalną, poznańską firmą z ponad 100-letnią tradycją wypiekania pieczywa i słodkości w tym rogali świętomarcińskich.

Wiosną 2014 muzeum było otwarte. I tak zaczęła się jego historia. Przez 6 lat przewinęło się przez muzeum mnóstwo turystów z Polski i zagranicy. Okazało się, że rogal świętomarcińśki to świetny pretekst do rozmowy o historii Poznania, tradycji i w ogóle o „poznańskości”.